De geschiedenis van het paard
Kennisbank van Vereniging Eigen Paard
Het leven van het paard is de afgelopen duizenden jaren enorm veranderd, van steppedier naar sportpaard. Het paard is van oorsprong wild, maar is door de mens gedomesticeerd (getemd). De paarden werden later ingezet als lastdier, voor het voeren van oorlogen, als vervoermiddel en op de boerderij voor bijvoorbeeld het ploegen en hooien.
Maar vanaf de mechanisering van de landbouw en de intreding van de auto verloor het paard zijn praktische functie. Daardoor is de functie van het paard veranderd en wordt het tegenwoordig gebruikt als gezelschapsdier en voor recreatie, sport en show. Hieronder is een korte samenvatting weergegeven van de geschiedenis van het paard.
Het gedomesticeerde paard
Het paard is van oorsprong een steppedier. Het was wild en niet aan mensen gewend. Voordat men het paard getemd had, werd er waarschijnlijk al jaren op het paard gejaagd door de mens. De eerste getemde paarden werden met name gebruikt als lastdier. In een Egyptisch graf van ongeveer 1300 v. Chr. zijn de eerste bewijzen gevonden van het rijden op paarden. Men zag toen al het voordeel van het paardrijden: minder vermoeiend dan lopen en je kreeg meer ontzag door de hoge zit.
De Grieken waren de eerste personen die zich afvroegen hoe je een paard het best kunt berijden en africhten. Xenophon schreef in 365 v. Chr. al over de rijkunst en het africhten van paarden. De inhoud hiervan geldt zelfs nu nog. Toen het wiel werd uitgevonden ontstonden er meer mogelijkheden voor het gebruik van paarden. De paarden werden onder andere gebruikt om mensen en goederen te vervoeren. Veel mensen op het platteland hadden een paard en wagen om zichzelf en eventuele goederen te vervoeren. In de steden waren ook de zogenaamde ‘paardentaxi’s’. Hierin kon je tegen betaling vervoerd worden. Betere wegen zorgden voor betere rijtuigen: sneller en comfortabeler dan de eerste. Ook de eerste trams werden door paarden getrokken. Dit gebeurde tot het einde van de 19e eeuw toen de paardentram werd vervangen door de elektrische tram.
Paarden in de oorlog
Vóór de Eerste Wereldoorlog werden paarden ingezet om oorlog te voeren. In die tijd was het winnen of verliezen van een oorlog met name afhankelijk van welke partij de beste paarden en ruiters had. Soldaten waren toen nog zo afhankelijk van hun paarden dat ze die meestal beter verzorgden dan hun eigen vrouw en kinderen. De soldaten kregen de opdracht om eerst hun paard te verzorgen en pas daarna zichzelf. Veel mannen en hun paarden raakten gewond in oorlogen of werden gedood.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog kwam hier verandering in. Omdat het een loopgravenoorlog was, werden paarden onbruikbaar. Wel werden paarden ingezet voor het overbrengen van informatie en voor het vervoer van goederen, zoals wapens, munitie en voeding.
Deze paarden hebben het van alle paarden in de oorlogen het slechtst getroffen. Velen werden onderweg gedood. Dit kwam ook doordat soldaten niet meer zo afhankelijk waren van hun paarden als voorheen. Toen de tank in gebruik werd genomen waren de paarden niet meer nodig.
Het paard op de boerderij
Door de grote kracht van bepaalde dieren zijn zij altijd nuttig geweest voor de mens. Runderen werden nog vóór het paard gebruikt als trekdier. Men gebruikte hiervoor een juk bij runderen.
Bij paarden kon een juk maar moeilijk vastgemaakt worden. Het werd wel gebruikt, maar doordat een riem om de hals alles op zijn plek moest houden, snoerde het paard de eigen keel dicht als het begon te trekken. Om dit te voorkomen bond de boer zijn ploeg of eg vast aan de paardenstaart, wat uiteraard erg pijnlijk en vervelend was voor het dier. Ongeveer in de tiende eeuw v. Chr. werd het gareel uitgevonden. Een gareel is een ovaal houten raamwerk dat over de hals kan worden geschoven. Hierdoor kon de trekkracht van het paard veel beter benut worden omdat de druk bij het trekken veel beter verdeeld werd over de borst. Toen er nieuwe werktuigen en machines kwamen verdween het werk voor het paard en verloor het zijn praktische functie in de landbouw. Veel paarden kwamen terecht in de tredmolen, in onderaardse mijngangen of voor een trekschuit of postkoets.
Huidige functie van het paard
De functie van het paard is in de loop van duizenden jaren enorm veranderd. Momenteel wordt het paard met name ingezet voor recreatie, sport, show en graslandbeheer.
