Lipizzaner
Kennisbank van Vereniging Eigen Paard
Oorsprong, exterieur en karakter
De Lipizzaner is vanouds gefokt als paard voor de adel in het Oostenrijks-Hongaarse keizerrijk van de Habsburgers. In 1580 kocht de keizerlijke familie de stoeterij Lipica (Slovenië) om voor eigen gebruik paarden te fokken met als doel rijpaard voor de hoge adel en officieren in het leger en daarnaast paarden voor het aangespannen werk (postkoetsen en koetsen voor personenvervoer). In die tijd waren de Spaanse paarden daarvoor het meest geschikt, die vormen dus de basis van het ras met daarnaast de Karstpaarden uit de omgeving van Lipica, die al bij de Romeinen bekend stonden om hun hardheid en uithoudingsvermogen.
Door het tweeledige gebruik zijn er ruwweg twee types Lipizzaners. Het ene type is wat compacter gebouwd en heeft een sterke achterhand, wat ze geschikt maakt voor de Hoge School-sprongen die oorspronkelijk bedoeld waren om paard en ruiter in de strijd te beschermen voor het voetvolk. Het andere type heeft meer front en een iets langere rug met een krachtige ruime draf, zeer geschikt voor het aangespannen werk.
De meeste Lipizzaners hebben een stokmaat tussen de 1,50 en 1,60 meter. Doordat ze eeuwenlang op het gebruik en prestatie zijn gefokt, hebben ze een goed uithoudingsvermogen en harde benen. Over het algemeen zijn het sterke karakters, gevoelig en intelligent. Je kunt ze niet makkelijk iets afdwingen, je moet maatjes met ze worden, ze met respect behandelen en dan doen ze alles voor je. Daardoor hebben ze bij sommige mensen de naam moeilijk te zijn, maar weet je met ze om te gaan dan zijn ze zachtaardig, vriendelijk en zeer betrouwbaar. Ze moesten immers in het heetst van de strijd, bij de vele oorlogen van het Habsburgse rijk, snel reageren op wat er zich om hen heen afspeelde en op wat de ruiter vroeg.
Hun hardheid maakt dat ze makkelijk te houden, ze kunnen ook ’s winters buiten blijven als ze maar beschutting hebben. Door hun goede beenwerk hebben ze niet snel een blessure dus veel rijplezier en weinig kosten.
Rasstandaard
De Lipizzaner neemt onder de paardenrassen een exclusieve plaats in en is het oudste cultuurpaardenras van Europa. Als paradepaard toont de Lipizzaner adel, uitdrukking en talent bij het gebruik in de dressuur en in het aangespannen werk. Hij vertoont daarbij een evenwichtig temperament en een goed karakter.
Het lichaam is een rechthoek en de ideale schofthoogte ligt tussen de 1.55m en 1.58m. De traditionele schimmelkleur is dominant. Het belangrijkste punt ter beoordeling zijn de raskenmerken, alle lichaamsdelen van het paard komen daarna.
Type
In de Lipizzanerfokkerij worden zowel rij- als koetspaarden geaccepteerd. Beide moeten naar hun speciale kenmerken beoordeeld worden, extremen moeten worden vermeden. Het subconvexe profiel van het lichaam met ronde belijningen zijn typerend voor het ras.
Hoogte
De gemiddelde stokmaat, gemeten aan de schoft ligt voor mannelijke dieren tussen de 1.55 en 1.58 op 6-jarige leeftijd. Grotere en kleinere paarden moeten harmonieus zijn, met bijzonder goede raskenmerken.
Kleur
De overheersende kleur is schimmel. Bruin, zwart en vos komen voor en moeten behouden blijven, alle andere kleuren zijn niet gewenst.
Temperament en karakter
Edel, krachtig en vurig, maar altijd vriendelijk, werkwillig en mensgericht. Natuurlijke beschikking van concentratie, met grote aanleg voor verzameling in de Hoge School en uithoudingsvermogen bij de dressuur en het aangespannen werk.
Bewegingen
Trots en verheven, elegant in stap, draf en galop.
Hoofd
Goed geproportioneerd, middellang, smal en droog, niet te sterk aangezette onderkaak en rondgebogen wangen. Een licht convex profiel hoort tot de raseigenschappen, een fijne (Arabische) of te convexe (rams)neus mogen slechts zelden voorkomen. De ogen moeten groot en donker zijn, vol uitdrukking en vertrouwen, de oren middellang.
Hals
Middellang en goed aangezet. De verbinding tussen hoofd en hals is niet te smal.
Schoft
Goed ontwikkeld en lang, niet te geproportioneerd, met vloeiende overgang van rug naar hals, altijd hoger dan de croupe.
Kruis
Sterk en rond, goed bespierd en in verhouding, licht gehoekt; de lengte mag niet minder zijn dan de breedte, het profiel is harmonisch, de heupbeenderen zijn niet te sterk geprononceerd. De staart mag niet te laag zijn ingeplant; lang en fijn haar.
Benen
Benen goed gespierd, met regelmatige hoeken. Gewrichten zijn goed geproportioneerd en droog. Bovenarm bespierd, onderarm niet te lang. Kogels droog met weinig haar. De koot is middellang en gemiddeld gehoekt. Spronggewricht krachtig, pijpbenen kort met duidelijke pezen.
Hoeven
De hoeven zijn hard, van goede hoornkwaliteit, goed geproportioneerd.
Fokdoel
Het fokdoel voor de Lipizzanerstamboek Vereniging Nederland (LVN) is behoud van het ras der Lipizzaners. Dit is op basis van internationaal algemeen erkende uitgangspunten wat betreft raszuiverheid. De Lipizzanerstamboeken werken samen in de Lipizzan International Federation (LIF).
