Omschrijving
Hoefbevangenheid is een aandoening die met name in de voorbenen voorkomt en zeer pijnlijk is. Bij hoefbevangenheid treedt verandering op in de wandlederhuid (vergelijkbaar met het nagelbed van de mens) van de hoeven; het is de verbinding tussen hoef (nagel) en hoefbeen (vingerkootje). Doordat bepaalde stoffen die elders in het lichaam zijn ontstaan via het bloed in de hoeven terechtkomen, kan de lederwandhuid aangetast worden. De stoffen veroorzaken in de hoeven een reactie waardoor de lagen van de wandlederhuid van elkaar loslaten. Het komt vaker voor bij pony’s dan bij paarden.

Gevolg
Het gevolg daarvan is dat het hoefbeen niet meer goed aan de hoornwand vastzit. Alleen dit is al heel erg pijnlijk, maar wordt nog erger wanneer het hoefbeen kantelt of zakt en zelfs door de zool heen prikt. Wanneer dit gebeurt is de genezingskans erg klein en zal vaak geëuthanaseerd moeten worden.

Een hoefbevangen paard staat plotseling stijf, en vaak met de voorbenen gestrekt naar voren om zijn gewicht te verplaatsen op de achterhand en daarmee de voorvoeten te ontlasten. Het paard heeft veel pijn en weet niet of het moet gaan liggen of blijven staan.

Oorzaak
De ontstekingsstoffen worden veroorzaakt door ontstekingsmediatoren die bijvoorbeeld ontstaan bij erge overvoeding. Men dacht altijd dat dit veroorzaakt werd door het eten van eiwitrijk gras in het voorjaar. Maar de Australische dr. Politt, verbonden aan de universiteit van Queensland, toonde het verband aan tussen hoefbevangenheid en het fructaangehalte. Grasplanten maken onder invloed van zonlicht fructaan aan. Als de temperatuur niet hoger is dan 5˚C slaat de plant de aangemaakte bouwstoffen op. Wanneer de temperatuur
’s nachts daalt naar 5 tot 0˚C, dan stijgt het fructaangehalte. Dit is dus het grootst in het voor- en najaar. De plant gebruikt fructaan als antivriesmiddel door het om te zetten in suiker bij vorst. Helder vriesweer en een stralende zon vormen dus een ‘gevaar’. Het fructaan verandert de bacteriesamenstelling in de dikke en de blinde darm, waardoor eerdergenoemde ontstekingsmediatoren ontstaan.

Wilt u weten of er op dit moment risico is op een hoog fructaan gehalte in uw gras? Op de website van paardnatuurlijk.nl vindt u een fructaan-index die het huidige risico per regio weergeeft.

Maar er zijn meerdere mogelijke oorzaken:

• Een snelle opname van zeer veel krachtvoer (bijvoorbeeld een ontsnapte pony die de krachtvoervoorraad opeet);
• Een merrie blijft na de geboorte van haar veulen aan de nageboorte staan, waarbij ontstekingsmediatoren vrijkomen;
• Heftige diarree of koliek. Ook hierbij komen ontstekingsmediatoren vrij;
• Chronische nieraandoening;
• Een direct inwerkend trauma;
• Overbelasting (te lange ritten, langdurige arbeid op de harde weg);
• Stress en overige emotionele factoren;
• Ernstige kreupelheid aan een been waardoor de ander overbelast wordt;
• Verwaarloosd beslag;
• Medicijngebruik (met name van corticosteroïden is bekend dat ze hoefbevangenheid op kunnen wekken);
• Een allergie;
• Giftige stoffen;
• Verwaarlozing (van de hoeven).

Behandeling
Wanneer je vermoedt dat je paard hoefbevangen is, haal er dan direct een dierenarts bij zodat deze de oorzaak kan behandelen. Daarna dient een zeer deskundige hoefsmid de hoeven op een juiste en passende wijze te behandelen om de pijn zoveel mogelijk te verlichten en de kans op genezing te bespoedigen.
Laat daarnaast je paard niet bewegen en geef het de kans zoveel mogelijk te liggen. Het beste is een grote box waarvan de helft bedekt is met een dikke laag schoon en droog stro en de andere helft met nat zand bij de voerbak. Geef het paard géén krachtvoer, weidegang en tussendoortjes, maar grof en stengelig ruwvoer.

Preventie
Probeer bovengenoemde oorzaken voor zover dat mogelijk is te voorkomen. En wees alert in het voor- en najaar op het fructaangehalte van het gras. Houdt met name pony’s in de gaten en zorg ervoor dat ze niet teveel te eten krijgen.